By Faru Nuri Sönmez — 01 Nov 2025

Elveda `tailwind.config.js`: Tailwind v4 Neleri Değiştiriyor?

Tailwind CSS v4 burada ve bu, basit bir sürüm güncellemesinin çok ötesinde. Karşımızda, geliştirici deneyimini (DX) temelden değiştiren, yeniden tasarlanmış bir motor ve felsefe var. v4, Tailwind'in JavaScript ekosistemindeki köklerinden sıyrılıp, "Oxide" adını verdiği yeni motoruyla doğrudan CSS'in kalbine yerleştiği bir yeniden doğuşu temsil ediyor.

Bu sürüm, performanstan yapılandırma yöntemlerine kadar Tailwind ile çalışma biçimimizi yeniden şekillendiriyor. Bu yazıda, v4 ile gelen ve her geliştiricinin bilmesi gereken en etkili değişiklikleri derinlemesine inceleyeceğiz.

1. En Önemli Değişiklik: JavaScript Yapılandırmasından CSS'e Geçiş

Belki de en radikal değişiklik, yapılandırma sürecinin tailwind.config.js dosyasından doğrudan ana CSS dosyanıza taşınmasıdır. Artık tüm özelleştirmelerinizi, eklentilerinizi ve tema ayarlarınızı tek bir CSS dosyası üzerinden yöneteceksiniz.

Bu, stratejik bir hamle. Tailwind'in yaratıcısı Adam Wathan'ın belirttiği gibi:

"Tailwind CSS v4.0'ın ana hedeflerinden biri, çerçevenin bir JavaScript kütüphanesi gibi değil, CSS'e özgü (CSS-native) hissettirmesidir."

Bu "CSS-native" yaklaşım, tüm yapılandırmanın artık CSS söz dizimi içinde nasıl ele alındığına bakalım.

`@theme` ile Tanışın: Yeni Yapılandırma Merkeziniz

Tema özelleştirmeleri (renkler, kesme noktaları, yazı tipleri) artık @theme bloğu içinde CSS özel değişkenleri (custom properties) kullanılarak yapılıyor. Bu, yalnızca söz dizimsel bir değişiklik değil; aynı zamanda tüm tasarım belirteçlerinizi (--color-neon-pink gibi) çalışma zamanında (runtime) JavaScript'ten de erişilebilir hale getirir.

Tailwind v3 (tailwind.config.js):

module.exports = {
  theme: {
    extend: {
      colors: {
        'neon-pink': '#ff00ff',
      },
      screens: {
        '3xl': '1920px',
      },
    },
  },
}

Tailwind v4 (Ana CSS dosyanızda):

@theme {
  --color-neon-pink: #ff00ff;
  --breakpoint-3xl: 1920px;
}

Bu geçişle birlikte bazı adlandırmalar da standartlaştı: v3'teki screens v4'te --breakpoint-* oldu, colors ise --color-* olarak güncellendi. Bu yaklaşım, yapılandırmayı daha sezgisel ve CSS akışına uygun hale getiriyor.

2. Yeni "Oxide" Motoru: Performans Devrimi

Tailwind v4'ün kalbinde, performansı en üst düzeye çıkarmak için sıfırdan yazılmış "Oxide" adında yeni bir motor bulunuyor. Bu motor, hibrit bir yaklaşım benimsiyor:

Rust: Performans için en kritik ve paralelleştirilebilir görevler (CSS ayrıştırma gibi) Rust ile yazıldı.
TypeScript: Çerçevenin çekirdek mantığı ve genişletilebilirliği (plugin API) TypeScript'te kalmaya devam ediyor.

Bu yeni mimari, PostCSS'e olan bağımlılığı ortadan kaldırıyor ve Lightning CSS'i yerel olarak kullanarak hepsi bir arada bir araç zinciri (unified toolchain) sunuyor. Artık @import işleme veya tarayıcı önekleri (autoprefixer) için ek araçlara ihtiyacınız yok.

Sonuçlar ise etkileyici:

5 kata kadar daha hızlı tam derlemeler.
100 kattan fazla daha hızlı artımlı derlemeler (genellikle mikrosaniyelerle ölçülür).
%35'ten fazla daha küçük kurulum boyutu.

Bu hız artışı, özellikle büyük projelerde derleme sürelerini beklemeyi ortadan kaldırarak geliştirme sürecini çok daha akıcı hale getiriyor.

3. Sıfır Yapılandırma: Otomatik İçerik Tespiti

v3'te, çerçevenin hangi dosyaları tarayacağını content dizisi içinde manuel olarak belirtmek zorundaydık. v4, bu zorunluluğu ortadan kaldırıyor.

// tailwind.config.js (TAILWIND v3)

module.exports = {
  /**
   * BURASI ZORUNLUYDU:
   * Projedeki tüm şablon dosyalarının yollarını manuel olarak
   * glob desenleri (patterns) kullanarak belirtmeniz gerekiyordu.
   */
  content: [
    './src/pages/**/*.{js,ts,jsx,tsx,mdx}',
    './src/components/**/*.{js,ts,jsx,tsx,mdx}',
    './src/app/**/*.{js,ts,jsx,tsx,mdx}',
    './public/index.html', 
    // Yeni bir klasör eklerseniz (örn: './src/layouts/'), burayı güncellemeniz gerekirdi.
  ],

  theme: {
    extend: {
      // ...
    },
  },
  
  plugins: [],
}

/* main.css (TAILWIND v4) */

/* * 1. Tailwind'i içe aktarıyoruz.
 */
@import "tailwindcss";

/* * 2. Temamızı yapılandırıyoruz.
 *
 * DİKKAT: 
 * Gördüğünüz gibi, 'content' veya 'source' ile ilgili HİÇBİR ayar yok.
 * v4, projenizi otomatik olarak tarar.
 * Yeni bir klasör (örn: /src/layouts) eklediğinizde
 * hiçbir yapılandırma dosyasına dokunmanıza gerek kalmaz.
 */
@theme {
  --color-brand-primary: #FF00FF;
  --breakpoint-4xl: 2100px;
}

/*
 * 3. Gerekirse özel katmanlarınızı eklersiniz.
 */
@layer utilities {
  .my-utility {
    padding: 1rem;
  }
}

Artık projenizi otomatik olarak tarayarak şablon dosyalarınızı kendisi buluyor. Bu süreçte performansı optimize etmek için .gitignore dosyanızdaki yolları ve ikili dosyaları (binary files) akıllıca göz ardı ediyor.

Vite eklentisi kullanıldığında ise bu süreç daha da akıllı hale geliyor: Tailwind, yalnızca projenizin modül grafiğinde (module graph) gerçekten kullanılan dosyaları tarayarak maksimum performans sağlıyor. Nadiren ihtiyaç duyulsa da, bu otomatik tespiti geçersiz kılmak için @source direktifini kullanabilirsiniz.

@import "tailwindcss";

/**
 * Otomatik taramanın bulamadığı, 
 * CMS'ten gelen sınıfları içeren dosyayı manuel olarak ekliyoruz.
 * Glob desenleri (wildcards) kullanabiliriz.
 */
@source "./src/cms-templates/**/*.html";

@theme {
  /* ... tema ayarlarınız ... */
}

/* ... */

4. Daha Akıllı ve Birleştirilebilir Varyantlar

Önceki sürümlerde group-has-* gibi varyant kombinasyonları, çerçeve içinde manuel olarak kodlanmıştı. Bu, esnekliği sınırlıyordu.

v4, bu sorunu tamamen ortadan kaldıran birleştirilebilir varyant (composable variants) mimarisi sunuyor. Artık group-*, has-*, peer-* ve focus gibi varyantları serbestçe bir araya getirebilirsiniz.

Örneğin, bir grup üzerine gelindiğinde ve içindeki bir alt öğe odaklandığında bir stil uygulamak artık şu kadar basit:

group-hover:has-focus:opacity-100

Bu mimari, v4 ile gelen yeni not-* varyantı gibi diğer varyantlarla da zincirlenebilir. Artık group-not-has-peer-not-data-active:underline gibi son derece spesifik ama tamamen geçerli seçiciler oluşturmak mümkün.

5. Modern CSS Özelliklerinin Entegrasyonu

v4, modern web platformunun sunduğu en yeni CSS özelliklerini çekirdeğe dahil ediyor:

Yerel Basamak Katmanları (@layer): v4, gerçek CSS @layer kurallarını kullanarak çalışır. Bu, eski sürümlerde karşılaşılan özgüllük (specificity) sorunlarının çoğunu çözer.
Container Sorguları: @tailwindcss/container-queries eklentisine artık gerek yok. @container sınıfı ve @lg:, @min-md: gibi varyantlar artık çekirdeğe dahil edildi.
Modern Renk Paleti (P3): Varsayılan renk paleti, daha canlı ve zengin renkler sunmak için oklch renk uzayı kullanılarak modernize edildi.
Gelişmiş CSS Desteği: @property (gradyanların geçişi gibi animasyonlara izin verir) ve color-mix() (opaklık değiştiricilerini kolaylaştırır) gibi modern CSS işlevleri artık tam olarak destekleniyor.

6. Önemli Temel Değişiklikler (Breaking Changes)

v4, modern CSS varsayılanlarına daha iyi uyum sağlamak için bazı temel yardımcı sınıfların davranışını değiştirdi. Geçiş yaparken bunlara dikkat etmeniz gerekecek:

border Sınıfı: Önceki sürümlerde border sınıfı, varsayılan olarak gray-200 rengini uyguluyordu. v4'te bu davranış, tarayıcıların doğal davranışı olan currentColor (mevcut metin rengi) olarak değiştirildi. Artık kenarlıklar, metin rengini devralacak.
ring Sınıfı: Benzer şekilde, ring sınıfı artık varsayılan olarak 3px mavi bir halka değil, 1px boyutunda ve currentColor kullanan bir halka oluşturuyor.

Neyse ki, Tailwind ekibi bu geçişi kolaylaştırmak için npx @tailwindcss/upgrade komutuyla çalıştırılabilen otomatik bir yükseltme aracı da yayınladı.

7. v4.0 Sonrası: v4.1 ile Gelen Yenilikler

v4'ün kararlı sürümünün ardından geliştirme hız kesmedi ve v4.1 ile birlikte uzun zamandır beklenen şu özellikler eklendi:

text-shadow-*: Metinlere gölge eklemek için yardımcı sınıflar.
mask-*: Öğeleri resimler ve gradyanlarla maskelemek için yeni API'ler.
prettier-plugin-tailwindcss Güncellemesi: Eklenti artık sınıf listelerindeki gereksiz boşlukları ve tekrar eden sınıfları otomatik olarak temizliyor.

Geleceğe Bir Bakış

Tailwind CSS v4, basit bir güncellemenin çok ötesinde, çerçevenin temel felsefesini yeniden tanımlayan bir adım. Yeni Oxide motoru sayesinde artık sadece daha hızlı değil; aynı zamanda daha basit, daha sezgisel ve CSS'in doğal akışına çok daha uygun.

tailwind.config.js dosyasının ortadan kalkması, "sıfır yapılandırma" yaklaşımı ve birleştirilebilir varyantlar gibi yenilikler, geliştirici deneyimini tartışmasız bir şekilde iyileştiriyor. Tailwind'in bu CSS-merkezli devrimi, yalnızca kendi geleceğini sağlamlaştırmakla kalmıyor, aynı zamanda tüm ön uç (front-end) ekosistemine bir soru yöneltiyor: Geleceğin araçları ne kadar CSS'e özgü olabilir?